Bildiyim bir insan var, onu Mary adlandıracağam. Cazibədar, ürəkdən gülən, yanında olmaq çox xoş olan bir qızdır. Amma onu ilk dəfə qucaqlayanda, taxta kimi bərkiyib qaldı. Mənim üçün dostlarla birlikdə olanda qucaqlaşmaq və digər gündəlik fiziki təmaslar çox təbii gəlir. Lakin tezliklə başa düşdüm ki, Mary tamam fərqlidir.
Dostluğumuz dərinləşdikcə, onun digər insanların toxunuşuna qarşı çox güclü bir rəğbətsizliyi olduğu aşkar oldu. Əlinə toxunmaq istəyənləri bir rəqqas kimi çevik və ustalıqla yayındırır. Doğrusu, şəxsi sahəsini bu cür ustalıqla qoruması insanı heyran edir.
Bir gün maraqdan ona bu barədə sual verdim – çünki belə şeylər mənim üçün maraqlıdır. Cavabı isə sadəliyinə baxmayaraq çox dərin idi. Çiyinlərini çəkərək dedi: “Sadəcə mən belə biriyəm, həmişə də belə olmuşam.” Onun özünü olduğu kimi qəbul etməsini çox bəyəndim. Üstəlik əlavə etdi: “Bu sadəcə şəxsiyyətimin bir hissəsidir.”
Bu nöqtədə əgər şəxsiyyət tipinizə əmin deyilsinizsə, pulsuz şəxsiyyət testimizi etməyiniz faydalı ola bilər.
Fiziki təmasa yanaşmamıza şəxsiyyətin təsiri
Tədqiqatlarımızdan əldə etdiyimiz məlumatlar Mary-nin özünü müşahidələri ilə üst-üstə düşür. Şəxsiyyətimizin bəzi cəhətləri, xüsusilə Düşüncəli və İntrovert xüsusiyyətlərimiz, dostcasına fiziki təmasla münasibətimizin formalaşmasında mühüm rol oynayır.
“Toxunuş Hissi” sorğumuza əsasən, Düşüncəli tiplərin təxminən 56%-i, çöldə belə olduqda çiyin üzərinə əl qoymaq kimi rahat fiziki təmasdan zövq aldıqlarını deyirlər. Bu, əksəriyyətdir, amma Hissiyyatlı tiplərin 79%-nin bu fikirlə razılaşdığı nəzərə alınarsa, bu iki ziddiyyətli xüsusiyyət daşıyıcıları arasında bariz fərq olduğu görünür.
Eyni sorğuda, fiziki təmasın effektiv ünsiyyət üsulu olub-olmaması ilə bağlı sualımıza verilən cavablar da bu fərqi yenidən ortaya qoyur. Ümumi olaraq Düşüncəli tiplərin 59%-i razılaşır, halbuki Hissiyyatlı tiplərdə bu göstərici 83%-ə çatır.
Bu məlumatlar, bütün Düşüncəli insanların Mary kimi toxunuşdan nifrət etdiyini göstərmir. Əslində, bu diaqramlar göstərir ki, əksər Düşüncəli insanlar fiziki təmasa qarşıdır demək olmaz – sadəcə Hissiyyatlı tiplər qədər isti yanaşmırlar.
Eyni iki sorğu sualına İntrovert və Ekstravert xüsusiyyətləri kontekstində baxsaq, İntrovertliyin fiziki təmasdan zövq alma ehtimalını azalda biləcəyi görünür.
Orta hesabla, İntrovertlərin 65%-i yüngül fiziki təmasdan zövq aldıqlarını bildirir, bu rəqəm Ekstravertlərdə isə 84%-dir. Fiziki təmasın effektiv ünsiyyət vasitəsi olduğunu düşünən İntrovertlərin faizi isə 70%-dir, amma Ekstravertlər arasında bu göstərici 86%-dir və burada İntrovertlərin daxili ehtiyatlılığı özünü bir daha göstərir.
Düşüncəli İntrovertlər və gündəlik təmasdan qaçmaq
İndi isə konkret adları çəkək – əlbəttə ki, sevgi ilə.
Memarlar (INTJ), Məntiqçilər (INTP), Loqistlər (ISTJ) və qismən də Virtuozlar (ISTP) yuxarıda göstərilən iki sualla ən az razılaşan şəxsiyyət tipləri sırasında yer alırlar.
Bəs niyə belədirlər?
Sadəcə olaraq, belədirlər. Mary – ki, özü də Məntiqçidir – demişkən, bu onların şəxsiyyətlərinin təbii bir hissəsidir.
İntrovert və Düşüncəli xüsusiyyətlərin birləşmiş təsiri, insanların “Fiziki təmas vasitəsilə özünü ifadə etdiyini düşünürsənmi?” sualına cavablarında aydın görünür.
İntrovert insanlar əksər hallarda özlərini özəl hesab edir və bəziləri üçün bu özəl yanaşma onların fiziki sərhədlərinə də aiddir. Düşüncəli İntrovertlər həmçinin emosional və ya fiziki sevgi alqısı baxımından güclü bir ehtiyac hiss etmədiklərini bildirirlər. Düşüncəli xüsusiyyətləri, dostluq və ya sevgini göstərmək üçün rahat fiziki təmasdan daha çox intellektual bağlılığa üstünlük verdiklərini göstərir.
Bu şəxsiyyət tiplərinin daxili və zehni təbiətini nəzərə alsaq, təmas onlar üçün çox şəxsi və yaxın bir hərəkət kimi hiss oluna bilər. Məsələn, Memarların təxminən 70%-i qucaqlaşmanı sadəcə adi bir hərəkət kimi yox, daha mənalı bir şey olaraq görür. Başqa şəxsiyyət tipləri üçün yaxınlıq fərqli anlayışlarla ölçülə bilərsə də, əksər insanlar bunun müəyyən səviyyədə etimad tələb etdiyində razılaşır – bu da ki, Düşüncəli İntrovertlərin yalnız ən yaxın insanlarla paylaşdığı bir şeydir.
Böyük mənzərəyə baxdıqda və bu iki şəxsiyyət xüsusiyyəti arasındakı qarşılıqlı əlaqəni nəzərə aldıqda, Düşüncəli İntrovertlərin onlara çox da yaxın olmayan insanların fiziki toxunuşundan utanması və ya uzaq durmasının səbəbi daha aydın şəkildə başa düşülür.
Təmasdan çəkinməyə təsir edən başqa amillər
Vacibdir ki, fiziki təmasdan yayınmaq meylinə yalnız şəxsiyyət tipi təsir etmir, başqa amillər də rol oynaya bilər.
Bir çox mədəniyyətdə — xüsusilə əks cinslər arasında — təsadüfi fiziki təması xoş qarşılamamaq və ya hətta qəbahət saymaq adidir. Belə bir mədəni çərçivə, insanın çiyninə əl toxundurmaq və ya arxasına yüngül toxunmaq kimi hərəkətlərin niyə narahatlıq yaratdığını izah edir.
Mədəniyyətdən daha dar miqyasda isə ailə strukturu – yəni ailədə necə böyüdüyümüz – fiziki münasibət tərzimizi çox formalaşdırır. Məsələn, mən Hissiyyatlı şəxsiyyət tipiyəm, amma uşaq vaxtı ailəmizdə qucaqlaşma adəti yox idi. Yeniyetmə vaxtlarımda bir dostum mənə toxunanda utanır, necə reaksiya verəcəyimi bilmirdim.
Ancaq bu toxunuşlar xoşuma gəlirdi — baxmayaraq ki, özümü narahat hiss edirdim. Zamanla bu gündəlik dostcasına təmasdan zövq almağı və qarşılıq verməyi öyrəndim. Bu, dostlarımla yaxınlıq hissimi artırdı. Nəhayət, dostlarla rahat fiziki təmasa girmək mənim üçün adi hala çevrildi. Lakin bu, fiziki sevgini yaşamadığı bir ailədə böyüyən hər insan üçün keçərli deyil və bir çox insan bu komfort zonadan çıxmağı heç vaxt seçmir.
Məqaləni bitirməzdən əvvəl qeyd etməli olduğum iki başqa amil var, amma sadəcə adını çəkəcəyəm. Bu, onları əhəmiyyətsiz görmək deyil, sadəcə bu mövzular mənim bacarıq sahəmdən və şəxsiyyət nəzəriyyəsinin çərçivəsindən kənara çıxır.
Birinci faktor “toxunma həssaslığı” və ya “toxunmaya qarşı müdafiəçilik” adlanır və bu, bir növ sensor işləmə pozuntusudur. Bu vəziyyət yalnız fiziki təmasdan yayınmaqdan ibarət deyil, həm də insanın sensor sistemini əhatə edir. Əksər hallarda nevrodivergent fərdlərlə əlaqələndirilir və fiziki toxunuşla bərabər dəriyə toxuna biləcək hər hansı stimula qarşı həssaslıq daxildir.
İkinci faktor isə zorakılıqdır. Əgər bir insanın bədəni zorlanıb, fiziki şəkildə zərər çəkibsə, bu onun dünyayla necə ünsiyyət qurduğuna uzunmüddətli təsir göstərə bilər.
Bəzi son fikirlər
Əgər siz də fiziki təmasdan qaçan birisinizsə, bilin ki, tək deyilsiniz və ən əsası, bu heç bir şəkildə problem deyil. Komfort zonanızı və şəxsi sərhədlərinizi tanımaq və hörmət etmək sağlam bir davranışdır.
Bu, əlbəttə ki, bəzi yöndəmsiz anlar olmayacağı demək deyil — məsələn, Mary-ni ilk dəfə qucaqlayanda olduğu kimi. Amma onun özünü olduğu kimi qəbul etməsi və bu mövzu barədə açıq danışmağa hazır olması – habelə mənim onun sərhədlərinə hörmət etməyim – bizə yaxın dost olma imkanını verdi.
Və bilirsinizmi? Arada bir, özü istədikdə və tam öz qaydaları ilə Mary sevincli anlarında əlimə yüngülcə toxunur. Bu kiçicik toxunuş, təsadüfi bir tanışdan gələn iri bir qucaqlamadan daha çox mənə dəyər verir, çünki bilirəm ki, o mənə tam etibar edir və dostluğumuzdan mən necə zövq alıramsa, o da eləcə həzz alır.
Əgər siz də təsadüfi toxunuşdan qaçırsınızsa, düşünün: bu meylinizə şəxsiyyətiniz necə təsir edib? Ehtiyaclarınızı və üstünlüklərinizi başqalarına necə çatdırırsınız? Şərhlərdə bizimlə paylaşmağı unutmayın.
Əlavə oxu üçün
- Şəxsiyyət xüsusiyyətlərini müşahidə etmək: Düşüncəli və Hissiyyatlı
- İntrovertlik və Ekstravertliyi müşahidə etmək
- Bəzi şəxsiyyət tiplərinin sevgini qəbul etməsi daha çətindir
- Özünü qəbul etmək hər kəsin şəxsi inkişaf yolunun bir parçasıdır. Şəxsiyyəti daha yaxşı anlamaq və öz versiyanızın ən yaxşısı olmaq üçün Premium Suite bələdçilərimizə və testlərimizə baxın.