“Эхлээгүй ажлыг дуусгахад хамгийн их хугацаа шаардагддаг.”
Ж.Р.Р. Толкин өөрийн зохиолуудаараа заналхийлж буй муугийн эсрэг тэмцэж, амьдралынхаа хэв маягийг хамгаалах гэж хичээж буй дүрүүдийнхээ бэрхшээлийг дүрсэлсэн. Түүний бүтээл дэх үзэгдлүүд нь Дэлхийн 1-р дайнд оролцож, Дэлхийн 2-р дайныг туулсан үеийнх нь сайн муугийн ялалтын тусгал болж өгдөг.
Энэ бүхнийг харгалзан үзээд, бидний зан чанарын шинжилгээнд орж орохоос өмнө Ж.Р.Р. Толкины товч намтрыг хүргэе.
Намтар
Жон Роналд Руел Толкин нь 1892 оны 1-р сарын 3-нд одоогийн Өмнөд Африкт прүсс болон зүүн герман гаралтай эцэг эхийн гэр бүлд төржээ. Аав нь Толкиныг гуравхан настай байхад нас барснаар түүний ээж хоёр хүүгээ ганцаараа өсгөх хэрэгтэй болсон. Амьжиргааны эх үүсвэргүй болсон тул тэд Англи дахь хамаатнууд дээрээ нүүж очсон байна. Түүний хатагтай Жэйн эгчийнх нь ферм болох “Баг Энд” нэртэй газар зочилж байсан дурсамж нь Толкины зохиолуудын, ялангуяа “Шайр” нутгийн дүрслэлд ихээхэн нөлөө үзүүлсэн.
Тэрээр дөрөвхөн насандаа бичиг үсэгт бүрэн тайлагдаж, тууштай суралцагч байсан. Ургамал зүй болон хэлний талаар онцгой сонирхолтой байсан бөгөөд маш багаасаа латин хэлний суурь мэдлэгтэй болсон. Мөн бага наснаасаа дүрслэх урлагт дуртай байсан ба ургамал болон газрын зураг зурахдаа гаргууд байжээ. Эдгээр чадвар, сонирхол нь хожим түүнийг гайхалтай уран зөгнөлт ертөнц, хэл бүтээх үндэс болсон.
“Олон хүүхэд өөрсдийн зохиомол хэлийг бий болгодог буюу эхэлж оролддог. Харин би бичиж чаддаг болсноос хойш үүнийг үргэлж хийж ирсэн.”
Толкин 12 настайдаа ээж нь нас барсан. Түүний хүсэлтээр Толкин болон дүүг нь Ромын Католик шашинт католик сүмийн Франсис аав хэмээх итгэлт хүн өсгөж хүмүүжүүлжээ. Толкин насан туршдаа Ромын Католик шашинтай тууштай хүн байсан бөгөөд түүний уран бүтээл дэх уран зураг, яруу найрагт шашны дүрслэл тод илэрдэг.
Толкин өсвөр насандаа Эдит Мэри Брэтт хэмээх бүсгүйд дурлажээ. Гэвч Франсис аав тэдний харилцаа түүний боловсролд муугаар нөлөөлнө гэж үзсэн учир 21 нас хүртэл нь холбоо барихыг хориглосон. Тэд Дэлхийн 1-р дайны үед гэрлэж, Толкин хуримынхаа дараахан 1916 онд хоёрдугаар ахмад цолоор цэрэгт элссэн байна.
Түүний цэргийн үйлчлэлийн ихэнх хугацаа Францад өнгөрсөн бөгөөд тус улсын Сомме голын орчим болсон тулалдаанд оролцжээ. Энэхүү тулаан бол туйлын их хохиролтой байв. Толкин өөрөө ч үхлээс дөнгеж мултарсан бөгөөд хэрвээ хүнд халдварт өвчин тусч амраагүй бол хохирогчдын нэг болох байсан. Үүний дараа тэр дайныг эмнэлэгт, эсвэл нэмэлт бүрэлдэхүүнд ажиллаж өнгөрүүлсэн бөгөөд эцэст нь цэргийн албанд тохиромжгүй гэж үзэгджээ.
Дэлхийн 1-р дайн Толкины дайны талаарх хандлага, улс төрийн үзэл бодол болон хүн төрөлхтөнд нийтлэг хандлагад гүнзгий нөлөө үзүүлсэн. Тэр үзэл бодлоо ил тод тунхагладаггүй байсан ч коммунизм, үндэсний социализмд эрс эсэргүүцэлтэй, мөн “Британийн Эзэнт гүрэн” гэх нэр томъёонд таагүй ханддаг байв. Мөн дайны дараа дагасан үйлдвэржүүлэлтийн хурдацтай өсөлтөд дургүй байж, энэ нь байгаль орчныг болон “энгийн амьдралыг” устгаж байна гэж үздэг байжээ.
Дайны дараа Толкин Лидсийн их сургууль, хожим нь Оксфордын Пемброк коллежид орон тооны профессор болсон. Энэ хугацаанд л тэр “Хоббит” болон “Бөгжний эзэн” гурвалсан романуудаа бичиж, хэл шинжлэл болон уран зохиолд гүн орсон юм.
Амьдралынхаа хожуу үед Толкин ихэд нэр хүндтэй болж, 1960, 70-аад оны “альтернатив” хэв маягийг баримтлагчдын дунд өргөн танигдсан зохиолч болсон. Эхний үед уран бүтээл нь олонд таалагдаж байгаад баяртай байсан боловч улмаар сөрөг үзэл бодолтой залуу үеийнхний шүтээн болсонд эгдүүцэж байсан. Түүний улс төрийн үзэл илүү либертари чиг хандлагатай байсан тул тухайн үеийн эсэргүү соёлын үзэлтэй нийцдэггүй байжээ.
Профессор, зохиолч, зураач байснаас гадна Толкин хэл шинжээч, хэл судлаач байсан. (Филологи бол уран зохиолын бүтээл, түүний аман болон бичгийн эх сурвалж, жинхэнэ хэлбэрийг тогтоох, утгыг тайлбарлах ухаан юм.) Тэрээр хэл судалж, шинэ хэл бүтээдэг байсан бөгөөд хамгийн бүрэн бүтээлчлэлтэй бүтээлүүд нь Квэня, Синдарин гэх хоёр хэл юм. Тэр “ар, хэлний утга учирт татагддаг” гэдгээ хэлдэг байсан бөгөөд хэл ба домог зүй нь салшгүй гэж үздэг байжээ.
Тэрээр 1973 онд нас барсны дараа хүү Кристофер нь түүний бичиж дуусаагүй гар бичмэлүүдийг, тухайлбал “Сильмариллион”-ийг хэвлүүлж олон нийтэд хүргэжээ. Эдгээр зохиол нь Толкины амьдралдаа бүтээсэн ертөнцүүд болон дүрүүдийн ар талыг илүү гүн гүнзгий харуулж, түүний өвийг үеийн үед хадгалах суурь болж чадсан.
Зан чанарын шинжилгээ
Толкины бүтээсэн хэл болон ертөнцүүд олон арван жилийн турш уран зөгнөлт уран зохиолд дурлагсдад урам зориг өгч ирсэн. Хэлэнд дурлах, гүн ухааны уран зөгнөлтэй сэтгэлгээ нь ихэвчлэн Зуучлагч зан төрхтэй хүмүүст ажиглагддаг шинжүүд юм. Иймээс бидний бодлоор Ж.Р.Р. Толкин бол Тууштай Зуучлагч (INFP-A) зан чанарын онцгой жишээ юм.
Интроверт
Урам зориг өгдөг багш, илтгэгч байсан ч Толкин жинхэнэ нэгэн Интроверт хүний хувьд сэтгэл дотроо бүтээсэн ертөнцүүдтэйгээ илүү их цагийг өнгөрүүлэхийг эрхэмлэдэг байв. Билбо Бэггинс шиг адал явдлын талаар бичихээс гадна газрын зураг болон дүрслэлүүд зурж, ертөнцөө амилуулах дуртай байсан.
Тэрээр найз нөхөддөө туйлын үнэнч байсан бөгөөд Дэлхийн 1-р дайны үеэр ойр дотны олон нөхрөө алдаж гүн эмзэглэсэн. Эдгээр уй гашуу болон өвчнөөс гарахын тулд тэр бусдаас бус харин үлгэрийн ертөнц болон оюуны эрэлд автаж тайвшрал хайдаг байжээ.
Интуитив
“Өргөн ертөнц таных боловч та өөрийгөө хязгаарлаж чадна. Гэхдээ та үүрд түүнийг гаднаа үлдээж чадахгүй.”
Толкин боломж, зүүд мөрөөдөл, санаа бодлоор дүүрэн нэгэн байв. Түүнд бүтээж, төсөөлж чадах зүйлд хил хязгаар байсангүй. Түүний зохиол энэ чадварыг тод харуулдаг. Хүмүүс хамтран ажиллаж, муугийн эсрэг тэмцэн, итгэл үнэмшлийнхээ төлөө эвлэлдэн нэгдэхийг мөрөөддөг байв. Түүний энэ үзэл нь Интуитив болон Мэдрэмжтэй зан чанарын харилцан үйлчлэлийн үр дүн юм.
Мөн тэрээр өөр үндэстэн, соёл, хэл болон тэдгээрийн эргэн тойрны домог зүйн талаар эрэлттэй сониуч байжээ. Түүний хэлэнд авьяастай байдал нь цоо шинэ, өвөрмөц хэлүүдийг бүтээх, эцэст нь тэдгээр хэл дээр үндэслэсэн домог, үлгэр гаргах чадварыг бий болгосон юм.
Мэдрэмжтэй
“Та Бага Дэлхий ямар дээр суурилсан болохыг үнэхээр мэдмээр байвал энэ миний байгаль ертөнцөд, ялангуяа байгалийн дэлхийн сайхан шинжид дурласан сэтгэл юм.”
Хэдийгээр заримдаа нухацтай, төвлөрсөн харагддаг ч Толкин бол жинхэнэ романтик сэтгэлтэй, байгальд дуртай нэгэн байлаа. Түүний зохиол дахь дүрүүд, орчны дүрслэл нь тэрээр өөрөө юу туулсан, юунд хайртай байсан дээр суурилжээ. Тухайлбал бага насандаа амьдарч байсан хөдөө нутгийн байгаль болон 50 гаруй жил хамт амьдарсан эхнэртэйгээх хайр нь түүний зохиолд өвөрмөц өнгө аяс оруулсан.
Дэлхийн 1-р дайн Толкины бүтээл болон хувийн амьдралд маш ихээр нөлөөлсөн. Ахмадын хувиар тэр “энгийн хүнийг” илүү гүн ойлгож, нийгмийн давхарга, боловсролоос үүдэлтэй ялгаа зөрүүг жигшдэг болсон. Ойр дотны бүх нөхдөө алдсан уй гашууг насан туршид нь дагуулж, уран бүтээлдээ өөрийн шаналлыг шингээх замаар ойлгохыг хичээдэг байжээ.
Эрэлч
“Хүн бүр эхний алхам хийхэд хамгийн их эрч хүч шаардагддаг гэдэг. Би тийм гэж бодохгүй. Би хязгааргүй ‘эхний бүлгийг’ бичиж чадна. Үнэндээ маш олон бичсэн.”
Толкин амьдралынхаа туршид маш олон зүйлийг бүтээсэн ч дуусгаагүй үлдээсэн санаа, гар бичмэлүүд ч нэлээд бий. Түүний хүү Кристофер эдгээр ажлын заримыг, тэр дундаа “Сильмариллион”-ыг боловсруулан нийтэлсэн. Эдгээр цаасан тэмдэглэл, зохиолууд нь түүний аль хэдийн өргөн хүрээтэй Бага Дэлхийн домог зүйн ертөнц-д улам гүн гүнзгий өнгө аяс нэмсэн.
Шаардлагатай үед төвлөрч, тууштай байж чаддаг байсан ч Толкин хайр, уран зохиол, уран зөгнөлд амархан татагдаж, анхаарал нь сарних хандлагатай байжээ. Энэ нь олон суут бүтээгчдэд (ялангуяа Эрэлч хүмүүст) нийтлэг тохиолддог—тэдний хамгийн гайхалтай авьяас нь заримдаа хамгийн том сорил болдог.
Тууштай
“Та сонгогдсон учраас өөрт байгаа хүч, сэтгэл, ухаанаа ашиглах ёстой.”
Толкин зүрх сэтгэлдээ романтик байсан байж болох ч сул дорой, аймхай нэгэн байгаагүй. Тууштай зан төрхтэйгийн хувьд, тэрээр шударга бус зүйлийг олж харахад дуугүй өнгөрдөггүй байсан. Ялангуяа ойр дотны хүмүүстэйгээ ярилцахдаа үнэн бодлоо илэрхийлдэг байжээ.
Нийтийн өмнө нээлттэй ярихаас ихэвчлэн зайлсхийдэг байсан ч бусдын үзэл бодлоос болж зүрх сэтгэлээ дагахаас ухардаггүй байсан. Түүний ач хүү Саймон Толкин нэгэн удаа өвөөгийнх нь дургүйцэл хэр хүрдгийг илтгэсэн түүхийг ярьсан байдаг. Католик сүмд латин хэлний Мессийг англи хэл рүү өөрчлөхөд Толкин, бусдын адил дагаагүй бөгөөд латинаар чанга уншиж хариу өгсөөр байсан. Ач хүү нь энэ авирт нь ичимхий хандсан ч өвөөгийнхөө итгэл үнэмшлийг ойлгож, “Тэр зүгээр л өөрийн зөв гэж бодсон зүйлээ хийх л ёстой гэж үздэг байсан” хэмээн ярьжээ.
Дүгнэлт
Өөрийн бүтээлүүдийнхээ олон дүрүүдийн нэгэн адилаар Ж.Р.Р. Толкин бол олон талт, сонирхолтой хүн байсан. “Хоббит”, “Бөгжний эзэн” гурвалсан зохиол болон бусад номын зохиогчийн хувьд тэрээр уншигч, зохиолчдын хэд хэдэн үеийг гүн гүнзгий нөлөөнд оруулсан.
Түүний яруу найргийн хэв маяг, олон үндэстэн, хэл соёлын онцлогийг нэгтгэн өгүүлдэг авьяас нь урам зориг өгдөг. Тэрээр хүний түүхийн сайхан болон аймшигтай талуудыг дүрслэхдээ найдал ба анхааруулга хосолсон гайхалтай хэлбэрээр илэрхийлж чадсан. Энэ нь бидний түүнийг Тууштай Зуучлагч хэмээн тодорхойлоход гол нөлөө үзүүлсэн.
Хүмүүсийн зан чанарыг тодорхойлоход бид хамгийн зөв эсвэл бүхнийг мэддэг гэж хэзээ ч хэлж чадахгүй. Тиймээс Толкины зан төрхийн талаар өөр бодолтой хүмүүс байж болохыг та бүхэн анхаараарай.
Та ч бас өөрийн бодлоо хуваалцаарай. Ж.Р.Р. Толкины зан чанарын талаар та юу гэж бодож байна? Доорх сэтгэгдэлд бичнэ үү!
Нэмэлт уншлага
Арагорн: хааны сэтгэлтэй үйлчлэгч (Бөгжний эзэн цувралын зан чанарын шинжилгээ)
Гэндальф: тооцоотой шидтэн (Бөгжний эзэн цувралын зан чанарын шинжилгээ)
Эовин: айдасгүй эмэгтэй дайчин (Бөгжний эзэн цувралын зан чанарын шинжилгээ)