Ik ken een jonge vrouw — laten we haar Mary noemen. Ze is een geweldige vriendin, lacht uitbundig en is ontzettend leuk om bij in de buurt te zijn. Maar de eerste keer dat ik haar een knuffel gaf, verstijfde ze compleet. Voor mij voelt knuffelen – en elke vorm van informeel lichamelijk contact – volkomen natuurlijk met vrienden. Al snel begreep ik echter dat Mary daar totaal anders over dacht.
Naarmate onze vriendschap groeide, werd het duidelijk dat zij een sterke afkeer heeft van aanraking door anderen. Ze ontwijkt naderende handen met de souplesse van een danseres. Echt bewonderenswaardig hoe goed ze haar persoonlijke ruimte bewaakt.
Op een dag vroeg ik haar ernaar – omdat ik nu eenmaal nieuwsgierig ben. En wat ze zei, was opvallend in zijn eenvoud. Ze haalde haar schouders op en zei: “Dat is gewoon wie ik ben en hoe ik altijd ben geweest.” Ik kon haar ongekunstelde zelfacceptatie alleen maar bewonderen. Daarna voegde ze eraan toe: “Het is gewoon onderdeel van mijn persoonlijkheid.”
Op dit punt is het een goed idee om onze gratis persoonlijkheidstest te doen als je nog niet zeker weet welk persoonlijkheidstype je hebt.
Hoe persoonlijkheid onze voorkeuren voor aanraking beïnvloedt
Onze onderzoeksdata bevestigen Mary’s observaties over zichzelf. Bepaalde aspecten van onze persoonlijkheid lijken inderdaad een belangrijke rol te spelen in hoe we omgaan met platonisch lichamelijk contact, met name de eigenschappen Rationeel en Introvert.
Volgens onze “Sense of Touch”-enquête geeft gemiddeld zo’n 56% van de Rationele types aan dat ze genieten van informeel lichamelijk contact, zoals een arm om de schouder, ook in het openbaar. Dat is weliswaar een meerderheid, maar als we dat vergelijken met het gemiddelde van 79% bij de Emotionele types, zien we een duidelijk verschil tussen mensen met deze tegengestelde persoonlijkheidseigenschappen.
In dezelfde enquête vroegen we ook of mensen lichamelijk contact beschouwen als een effectieve manier om te communiceren. Opnieuw kwam er een vergelijkbaar verschil naar voren. Gemiddeld stemt 59% van de Rationele types hiermee in, tegenover 83% van de Emotionele types.
Dat betekent niet dat iedereen met de eigenschap Rationeel een even sterke afkeer van aanraking heeft als mijn vriendin Mary. Uit de grafieken blijkt juist dat de meeste Rationele types over het algemeen geen probleem hebben met lichamelijk contact – alleen in mindere mate dan hun Emotionele tegenhangers.
Als we naar deze twee enquêtevragen kijken in relatie tot de eigenschappen Introvert en Extravert, zien we een vergelijkbare samenhang: Introverte mensen hebben gemiddeld minder behoefte aan lichamelijke aanraking.
Gemiddeld stemt 65% van de Introverte types ermee in dat ze genieten van lichte aanraking, tegenover 84% van de Extraverten. Zo’n 70% van de Introverte types vindt lichamelijk contact een effectieve manier om te communiceren, maar dat steekt schril af tegen de 86% van de Extraverten die dat ook vindt – een teken van de gereserveerdheid die typisch is voor Introverten.
Rationele Introverten en het vermijden van fysiek contact
Het is tijd om met namen te strooien – met liefde, uiteraard.
Architecten (INTJ), Logici (INTP), Logistici (ISTJ) en in iets mindere mate ook Virtuozen (ISTP) vallen op door hun relatief lage instemming met de twee enquêtevragen die ik hierboven noemde.
Wat is er aan de hand? Waarom zijn zij zo?
Nou, dat zijn ze gewoon. Zoals mijn vriendin Mary – toevallig een Logicus – zei: het is gewoon onderdeel van hun persoonlijkheid.
De combinatie van de eigenschappen Introvert en Rationeel komt duidelijk naar voren in hoe elk persoonlijkheidstype antwoordt op de vraag: “Zou je jezelf omschrijven als iemand die zich lichamelijk openlijk uitdrukt?”
Introverte persoonlijkheden beschouwen zichzelf doorgaans als gereserveerde mensen, en bij sommigen strekt hun terughoudendheid zich uit tot hun fysieke zelf. Rationele Introverten geven ook minder vaak aan dat ze een sterke behoefte voelen om affectie te ontvangen – fysiek of emotioneel. Hun Rationele aard vertaalt zich meestal in een voorkeur voor intellectuele verbondenheid boven informele aanraking als expressie van waardering of genegenheid.
Gezien het introverte en mentale karakter van deze types, kan aanraking voor hen heel intiem aanvoelen. Bijna 70% van de Architecten beschouwt knuffelen bijvoorbeeld als iets veel diepgaanders dan slechts een vriendelijke geste. Waar mensen met andere persoonlijkheidstypes wellicht andere maatstaven hanteren voor wat “intimiteit” is, zijn de meesten het erover eens dat vertrouwen een essentieel element is – en dat vertrouwen reserveren Rationele Introverten vaak voor degenen die het allernaaste bij hen staan.
Bekijken we het geheel, dan zien we hoe deze twee eigenschappen – Rationeel en Introvert – samen een neiging creëren om platonische aanraking te vermijden, zeker als die afkomstig is van mensen met wie men geen hechte band heeft.
Andere factoren bij het vermijden van aanraking
Het is ook belangrijk om te erkennen dat er naast persoonlijkheidstype nog andere factoren kunnen meespelen in de neiging om informeel lichamelijk contact te vermijden.
In veel culturen is informeel aanraken – zeker tussen mensen van verschillend geslacht – ongebruikelijk of zelfs afkeurenswaardig. Dat kan verklaren waarom een klopje op de schouder of een arm om je heen iemand diep ongemakkelijk kan doen voelen.
Kijken we iets dichterbij, dan speelt ook de dynamiek binnen het gezin waarin je bent opgegroeid een grote rol in hoe we omgaan met lichamelijke interactie. Zelf ben ik een Emotioneel type, maar in mijn ouderlijk huis gaven we elkaar zelden knuffels. Als tiener kromp ik ineen zodra een vriend of vriendin me aanraakte; ik voelde me ongemakkelijk en wist niet hoe ik moest reageren.
Maar ik vond die aanraking wel fijn, ook al zat het me niet lekker. Met de tijd leerde ik dat vriendelijke aanraking mijn band met vrienden versterkte. Uiteindelijk werd het voor mij normaal om op die manier met mensen om te gaan. Dat geldt echter niet voor iedereen die opgroeit in een gezin waar lichamelijke genegenheid niet gebruikelijk is – veel mensen blijven deze comfortzone hun hele leven vermijden.
Voor ik dit artikel afsluit, wil ik nog twee andere factoren benoemen. Ik zal ze alleen kort aanstippen, niet omdat ze onbelangrijk zijn, maar omdat ze buiten mijn expertise en de kaders van persoonlijkheidstheorie vallen.
De eerste factor wordt klinisch omschreven als tactiele gevoeligheid of tactiele defensiviteit, een vorm van sensorische verwerkingsstoornis. Dit gaat veel verder dan het onprettig vinden van aanraking en heeft te maken met hoe het sensorisch systeem omgaat met prikkels. Vaak komt dit voor bij mensen die neurodivergent zijn en kan het zich uiten in extreme gevoeligheid voor elke prikkel op de huid.
De tweede factor is mishandeling. Wanneer iemands lichaam door anderen is geschonden of misbruikt, kan dat langdurige gevolgen hebben voor hoe diegene lichamelijk contact ervaart in de buitenwereld.
Tot slot
Als jij iemand bent die liever lichamelijk contact uit de weg gaat: je bent zeker niet de enige. En belangrijker nog – er is niets mis met jou. Het is gezond om je eigen grenzen en comfortzone te herkennen en te respecteren.
Dat betekent niet dat er nooit ongemakkelijke momenten zijn – zoals bij die eerste knuffel met Mary. Maar haar zelfacceptatie en openheid over haar voorkeuren – en mijn bereidheid om die te respecteren – waren bepalend voor de hechte vriendschap die we opbouwden.
En weet je wat? Heel af en toe, en altijd helemaal op haar eigen initiatief, geeft Mary me een zacht kneepje in mijn arm wanneer ze ergens heel enthousiast over is. Dat kleine gebaar betekent voor mij meer dan de stevigste berenknuffel van een vage kennis, omdat ik weet dat ze me volledig vertrouwt en van onze vriendschap geniet – net zo veel als ik van de hare.
Vermijd jij graag informeel lichamelijk contact? Denk je dat jouw persoonlijkheidstype hierin een rol speelt? Op welke manier geef jij je voorkeuren en grenzen aan bij anderen? Laat het ons weten in de reacties.
Verder lezen
- Persoonlijkheid in het wild herkennen: Rationeel vs. Emotioneel
- Hoe je Introversie en Extravertie herkent in het dagelijks leven
- Voor sommige persoonlijkheidstypes is het lastiger om affectie te accepteren
- Zelfacceptatie is deel van ieders persoonlijke groeiproces. Bekijk onze Premium Suite met gidsen en tests voor meer inzichten in hoe persoonlijkheid je kan helpen om je beste zelf te worden.