Men tanigan bir inson bor — uni shunchaki Maryam deb atayman. U juda yaxshi do‘st, erkin kuladi va yonida bo‘lish zavq. Ammo birinchi marta uni quchoqlaganimda, go‘yo qotib qoldi. Men uchun do‘stlarim bilan birga bo‘lgan paytda quchoqlashish — yoki boshqa oddiy jismoniy aloqalar — mutlaqo tabiiy. Tezda tushundimki, Maryam butunlay aksincha ekan.
Do‘stligimiz chuqurlashgach, u o‘z shaxsiy hududini boshqalardan qat’iy himoya qilishi yaqqol bilinib qoldi. Qarshi qo‘llardan epchillik bilan qochadi, xuddi raqqosa kabi. Bu o‘ziga xos, haqiqatda qoyil qolarli tezlik va aniqlik.
Bir kuni undan bu haqida so‘radim — axir qiziqqonman-da. Javobi esa soddaligi bilan chuqur ma’no kasb etardi. Yelka qisib, “Shunchaki men shundayman, har doim shunday bo‘lganman,” dedi. O‘zini aybsiz qabul qilganiga havas qildim. So‘ng, “Bu shunchaki mening shaxsiyatimning bir qismi,” deb qo‘shib qo‘ydi.
Agar shaxsiy tipingizni bilmasangiz, bepul shaxsiyat testimizni o‘tkazib ko‘rishingiz foydali bo‘ladi.
Shaxsiyatimiz teginishga bo‘lgan munosabatimizga qanday ta’sir qiladi?
Biz olib borgan tadqiqotlar Maryamning o‘ziga bildirgan kuzatuvlarini tasdiqlaydi. Ba’zi shaxsiy fazilatlarimiz, xususan Mantiqiy va Introvert xususiyatlar, do‘stona jismoniy teginishlarga bo‘lgan munosabatlarimizga jiddiy ta’sir ko‘rsatadi.
“Teginish hissi” so‘roviga ko‘ra, Mantiqiy tiplarning o‘rtacha 56 foizi jamoat joylarida do‘stona jismoniy aloqadan — masalan, yelkaga qo‘l qo‘yilishidan — zavqlanishlarini bildirgan. Bu ko‘pchilikni tashkil qilsa-da, uni Hissiy tiplarning 79 foizi bilan solishtirsak, qarama-qarshi shaxsiyatlar orasida sezilarli farq borligi ayon bo‘ladi.
So‘rovda shuningdek, jismoniy teginish muloqotda foydali vositami, degan savol ham berilgan. Bu yerda ham o‘sha katta tafovut namoyon bo‘ladi: Mantiqiy tiplarning o‘rtacha 59 foizi rozi bo‘lsa, Hissiy tiplarda bu ko‘rsatkich 83 foizga yetadi.
Bu ma’lumotlar deyarli barcha Mantiqiy tiplar Maryam kabi teginishni yoqtirmaydi degani emas, albatta. Aslida grafiklardan ko‘rinib turibdi — ko‘p Mantiqiy tiplar jismoniy teginishni muammo deb bilishmaydi. Faqat uning darajasi Hissiy tiplardagidan ancha past.
Endi ayni shu ikki so‘rov savoliga Ekstravert va Introvertlarga nisbatan qarasak, introvertlar ham jismoniy aloqa bilan unchalik qiziqmasligi aniqlanadi.
O‘rtacha 65% Introvertlar yengil jismoniy teginishlarni yoqtirishini aytsa, bu ko‘rsatkich Ekstravertlarda 84% ni tashkil etadi. Introvertlarning 70% ga yaqini jismoniy teginish muloqotning samarali vositasi deb biladi, lekin Ekstravertlar orasida bu raqam 86% ga yetadi — bu esa Introvertlarga xos saqlanchoqlikni bildiradi.
Mantiqiy introvertlar va oddiy teginishdan qochish
Endi esa, ismlarni aytish vaqti keldi — albatta, mehr bilan.
Arxitektor (INTJ), Mantiqchi (INTP), Logist (ISTJ) va ba’zan Virtuoz (ISTP) kabi turlar yuqorida tilga olingan ikki savolga past rozilik ko‘rsatganlari bilan ajralib turishadi.
Demak, nima bo‘lyapti? Nega ular bunday?
Aytganimdek, shunchaki ular shunday. Do‘stim Maryam — u Mantiqchi — bu haqida aytganidek, bu ularning shaxsiyatidagi bir jihat, xolos.
Introvert va Mantiqiy xususiyatlar uyg‘unligi aynan ushbu so‘rov savoliga - “Siz o‘zingizni jismoniy teginish orqali ochiq ifoda qiladigan odam deb hisoblaysizmi?” javobida juda yaqqol ko‘rinadi.
Introvertlar, odatda, o‘zlarini shaxsiy odamlar deb hisoblashadi, va ayrimlari aynan shu ichki saqlanchoqlikni jismoniy tanasiga ham tatbiq etadi. Mantiqiy Introvertlar, shuningdek, odatda jismoniy yoki hissiy yaqinlik holatini ehtiyoj deb his qilmaydi. Ularning Mantiqiy fazilati insonlar orasidagi mehrni ko‘rsatishda ko‘proq intellektual bog‘lanishni afzal ko‘radi.
Bu shaxsiyat turlari o‘z xarakteri bilan tinch va ziyrak bo‘lgani uchun, teginish ular uchun nihoyatda yaqinlik holati dek tuyilishi mumkin. Masalan, Arxitektlarning qariyb 70 foizi quchoqlashishni oddiy harakat deb emas, balki muhim holat deb hisoblaydi. Boshqa shaxsiyat egalari yaqinlikni boshqacha talqin etishlari mumkin, ammo ko‘pchilik buni ishonch bilan bog‘laydi – bu ishonch esa Mantiqiy Introvertlar tomonidan faqat yaqin insonlarga beriladi.
Umumiy rasmga qarasak va bu ikki xususiyat qanday uyg‘unlikda ishlashini hisobga olsak, Mantiqiy Introvertlar do‘stona, ammo zo‘r emas munosabatli odamlarning jismoniy teginishlariga qattiq reaksiya bildirishlari tabiiy.
Teginishdan qochishga ta’sir qiluvchi boshqa omillar
Shuni tan olish kerakki, jismoniy aloqani yoqtirmaslik faqat Shaxsiy tip bilan belgilanmaydi. Undan boshqa omillar ham muhim rol o‘ynaydi.
Ko‘plab madaniyatlarda, xususan qarama-qarshi jins vakillari o‘rtasidagi oddiy jismoniy aloqalar nomaqbul yoki rad etiladigan hodisa hisoblanadi. Bu — inson nega yelkadagi qo‘l yoki yengil zarbadan o‘zini noqulay his qilishini tushuntiradigan asosiy sabab bo‘lishi mumkin.
Madaniyat darajasidan pastga tushgan holda, har bir insonning oilaviy muhiti ham jismoniy muloqotga bo‘lgan munosabatni shakllantiradi. Men Hissiy tipman, ammo bizning oilada o‘sish jarayonida quchoqlashish odati yo‘q edi. O‘smirligimda, do‘stim menga tegsachi, o‘zimni noxush va chalg‘igan holda olardim.
Lekin men bu teginishni yoqtirardim, hatto u meni noqulay qilsa ham. Vaqt o‘tishi bilan, do‘stlarim bilan jismoniy yaqinlik vositasida muloqot qilishni o‘zlashtirdim. Bu orqali ularning menga yaqinligini his qildim. Asta-sekin, do‘stona teginish orqali muloqot men uchun odatiy bir holatga aylandi. Ammo hammada bu holat shakllanmaydi; ba’zilar oilasida jismoniy yaqinlikni kam ko‘rgan bo‘lsa, bu chiziqdan hech qachon o‘tolmaydi.
Endi maqolani yakunlashdan avval, ikkita omil bor, ularni faqat tilga olaman — chuqur tahlil qilmayman. Chunki bu sohalar shaxsiyat tahlili doirasidan ancha uzoqda.
Birinchisi — bu klinik holat bo‘lib, tegishga sezuvchanlik yoki himoyaviy reaktsiya (tactile defensiveness) deb yuritiladi, bu esa sezgi tizimining buzilishi bilan bog‘liq. Bunday holat faqat jismoniy kontaktni yoqtirmaslik emas, balki odamning sezgi tizimi bilan bog‘liq bo‘lib, asosan nevrologik farqlari mavjud insonlarda uchraydi. Bu holat tanaga tegadigan har qanday jismoniy stimullarga nisbatan haddan tashqari sezuvchanlik bilan namoyon bo‘ladi.
Ikkinchisi esa zo‘ravonlik. Agar insonning jismoniy sohasi kimgadir zo‘ravonlik bilan tajovuz qilingan bo‘lsa, bu holat uning keyingi hayotidagi jismoniy muloqotlarga bo‘lgan munosabatini keskin va uzoq muddatli o‘zgartirib yuborishi mumkin.
So‘nggi mulohazalar
Agar siz ham jismoniy aloqa qilishdan qochadigan inson bo‘lsangiz, shuni bilingki, yolg‘iz emassiz va eng asosiysi – bunda hech qanday yomonlik yo‘q. O‘z qulay zonangizni tan olish va chegaralaringizni hurmat qilish — bu sog‘lom odat.
Ba’zan, Maryamni birinchi bor quchoqlaganimdagi kabi noqulay vaziyatlar bo‘lishi mumkin. Ammo uning o‘zini to‘laqonli qabul qilgani va o‘z xohish-istaklarini ochiq bildirib bergani, shuningdek, men bu fikrlarga hurmat bilan yondashganim — bu do‘stligimizning mustahkam asosiga aylandi.
Bilasizmi, Maryam ba’zida, ehtirosli yoki quvonchli bir damda, o‘zi xohlagan holda, bilagimni yengil siqib qo‘yadi. Bu yengilgina teginish menga har qanday yirik quchoqlashishdan ko‘ra ko‘proq ma’no anglatadi, chunki bilaman — u menga to‘liq ishonadi va do‘stligimiz unga ham men uchun bo‘lgani kabi azizdir.
Agar siz ham oddiy jismoniy teginishlardan tiyilsangiz, bu odatingiz shaxsiyat xususiyatlaringiz bilan qanday bog‘liq deb o‘ylaysiz? O‘z istak va ehtiyojlaringizni boshqalarga qanday yetkazasiz? Fikringizni izohlarda qoldiring.
Qo‘shimcha o‘qish uchun
- Shaxsiy xususiyatlarni amalda kuzatish: Mantiqiy vs Hissiy
- Introvertlik va Ekstravertlikni amalda aniqlash
- Ayrim Shaxsiyat Tiplari Mehr Ko‘rsatishni Qabul Qilishda Qiynalishadi
- O‘zini qabul qilish shaxsiy o‘sish yo‘lida muhim bosqich hisoblanadi. Premium Suite bo‘limimizdagi qo‘llanmalar va testlar bilan tanishib, shaxsiyat nazariyasi orqali eng yaxshi versiyangizga aylanish yo‘lida ilhom oling.